Người mắc bệnh đậu mùa khỉ có dấu hiệu đặc trưng gì?

Trao đổi với báo chí chiều 26/7, BS Socorro Escalante, Quyền Trưởng đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam cho biết ngày 23/7 dù Ủy ban khẩn cấp chưa có sự đồng thuận nhưng cân nhắc các xu hướng về dịch tễ học mới nổi, sự lây lan giữa các quốc gia, Tổng giám đốc WHO tuyên bố đợt bùng phát dịch đậu mùakhỉ đã đáp ứng các tiêu chí theo điều lệ y tế quốc tế và đã tuyên bố đây là tình trạng y tế công cộng khẩn cấp gây quan ngại quốc tế.

Theo điều lệ y tế quốc tế có 5 yếu tố cân nhắc để xác định đợt bùng phát dịch này có phải là tình trạng khẩn cấp y tế toàn cầu không.

Thứ nhất về thông tin được các quốc gia cung cấp, dữ liệu cho thấy virus lây lan rất nhanh ra nhiều nước mà chưa từng thấy virus trước đó. Trong giai đoạn từ ngày 1/1 đến ngày 20/7, hơn 14.500 ca mắc (ca bệnh có thể và đã được khẳng định) được báo cáo với WHO từ 72 quốc gia ở tất cả 6 khu vực. Đây là sự gia tăng đáng kể từ trên 3.000 ca tại 47 quốc gia vào đầu tháng 5.

BS Socorro Escalante, Quyền Trưởng đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam.

Thứ 2, đợt bùng này đã đáp ứng 3 tiêu chí để công bố tình trạng khẩn cấp y tế gây quan ngại quốc tế. Cụ thể, đợt bùng phát dịch này được coi là một sự kiện bất thường, là một yếu tố nguy cơ y tế công cộng cho các quốc gia thông qua sự lây lan bệnh trên toàn cầu và có khả năng cần sự phối hợp quốc tế trong quá trình đáp ứng dịch.Thứ 3, các tư vấn của Ủy ban khẩn cấp trong trường hợp này chưa có sự đồng thuận.Thứ 4, các nguyên tắc về mặt khoa học, các bằng chứng, các thông tin có liên quan hiện nay đều cho thấy chưa đủ, còn nhiều điều chúng ta chưa biết về bệnh này.Thứ 5, các yếu tố nguy cơ với sức khỏe con người và sự lây lan quốc tế cũng như khả năng tác động đến sự gián đoạn lưu thông hàng hóa dịch vụ và con người trên toàn cầu.

Về vấn đề vaccine phòng bệnh, bà Socorro cho biết WHO không khuyến cáo sử dụng vaccine tiêm đại trà cho người dân. Một số vaccine đã được đăng ký lại để được phép sử dụng trong trường hợp việc tiêm chủng cần được thực hiện. Việc tiêm chủng vaccine đậu mùa khỉ có thể được tiến hành cho các nhóm đối tượng như sau:

- Người đã tiếp xúc với người bệnh- tiêm phòng sau phơi nhiễm.

- Người hỗ trợ các trường hợp mắc bệnh- tiêm chủng chủ động cho nhóm này để phòng ngừa lây nhiễm gồm nhân viên y tế, nhân viên làm việc tại các phòng xét nghiệm.

"Hiện tại căn cứ trên sự rủi ro, lợi ích, cộng thêm virus đậu mùa khỉ không dễ lây lan, bệnh có thể tự khỏi nên chúng ta không cần tiêm chủng đại trà vào thời điểm này", Quyền Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam nhấn mạnh.

Nguy cơ xâm nhập của bệnh đậu mùa khỉ vào Việt Nam

BS Đỗ Thị Hồng Hiên, chuyên gia dịch tễ học, Trưởng nhóm đáp ứng khẩn của WHO tại Việt Nam cho biết Việt Nam nằm trong khu vực Tây Thái Bình Dương có mức nguy cơ xâm nhập của bệnh từ thấp đến trung bình. Đánh giá này dựa vào các tiêu chí: mức độ trầm trọng của bệnh, nguy cơ ca xâm nhập và nguy cơ lây lan ở khu vực. Đến ngày 21/7, khu vực Tây Thái Bình Dương có 53 ca bệnh được báo cáo từ 6 quốc gia.

Tuy nhiên trên thế giới đang có sự gia tăng ca bệnh rất nhanh, từ hơn 3.000 ca bệnh tại 47 quốc gia vào đầu tháng 5 lên đến hơn 15.000 tính đến thời điểm này tại 72 quốc gia. Do mở cửa nên nguy cơ có ca xâm nhập vào Việt Nam là có thể.

"Dù vậy, cũng cần lưu ý có thể các số liệu báo cáo chưa đầy đủ. Quy mô thực tế có thể lớn hơn những gì chúng ta thấy trên báo cáo. Đáng lưu ý, có rất nhiều ca bệnh hoàn toàn không có tiền sử đi lại đến vùng có ca bệnh. Chúng tôi cho rằng nguy cơ những làn sóng mới và sự gia tăng mới của ca bệnh đậu mùa khỉ là hoàn toàn có thể. Tương tự, đường lây truyền virus còn nhiều điều cần tiếp tục nghiên cứu", BS Hiên nhấn mạnh.

Triệu chứng ở người mắc bệnh đậu mùa khỉ

Theo BS Hiên, phần lớn bệnh nhân có triệu chứng lâm sàng nhẹ, có thể hồi phục sau vài tuần. Tuy nhiên cũng có trường hợp có biến chứng do chăm sóc các vết thương trên da, nốt phát ban không tốt. Một số trường hợp diễn biến nặng ở nhóm nguy cơ cao như trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai, người suy giảm miễn dịch.

Giai đoạn ủ bệnh là 6-13 ngày sau phơi nhiễm nhưng có thể đến 5-21 ngày.

Giai đoạn đầu tiên là trong 1-5 ngày đầu, người bệnh có biểu hiện không điển hình như: sốt, đau đầu, đau lưng, đau cơ, rất mệt, đặc biệt là sưng hạch.

Giai đoạn thứ 2 kéo dài 1-3 ngày sau khi sốt suy giảm, lúc này xuất hiện các nốt phát ban. Các nốt phát này rất điển hình, thường xuất hiện theo trình tự có thể kéo dài 2-4 ngày. Ban đầu là các nốt dẹp, sau đó nổi lên sưng mọng nước, có mủ rồi vỡ ra, đóng vảy, bong tróc vảy, hình thành lớp da non.

Đáng lưu ý là trong vụ dịch này, rất nhiều bệnh nhân có biểu hiện lâm sàng không điển hình, không phát ban, thậm chí không triệu chứng khiến cho việc nhận biết triệu chứng lâm sàng, chẩn đoán khó khăn hơn.